Wij zijn een deel van de oplossing — niet van het probleem

november 2025 | Opinie VESB – Vereniging van Erkende Stress & Burn-outcoaches

De voorbije maanden haalden coaching en loopbaanbegeleiding opnieuw de kranten. Ditmaal niet vanwege inspirerende resultaten, maar door de manier waarop politici over het vak spreken. Van “zelfverklaarde coaches” en “boomknuffelcoaches” bij minister Zuhal Demir tot uitspraken van minister Frank Vandenbroucke over een “wildgroei aan coaches”: de toon is gezet. En eerlijk? Het is vermoeiend om telkens opnieuw te zien hoe één karikatuur het debat overschaduwt, terwijl honderden degelijk opgeleide professionals dagelijks bijdragen aan mentaal welzijn, veerkracht en duurzame inzetbaarheid.

Kwaliteit is niet het probleem
Volgens minister Demir “kan iedereen zich coach noemen”, terwijl minister Vandenbroucke waarschuwde voor een “wildgroei”. Die uitspraken negeren dat er al jaren een stevig, professioneel en kwaliteitsvol deel van het veld bestaat. De VESB werkt sinds 2017 met duidelijke toelatingscriteria, een ethische gedragscode en een onafhankelijke klachtencommissie. Onze meer dan 500 leden volgen jaarlijkse bijscholing, intervisie en supervisie, en werken binnen het begeleidingsschema dat de grens bewaakt tussen coaching en therapie. Wie ernstige psychische klachten vermoedt, verwijst door naar huisarts of psycholoog — vanuit professioneel handelen.

Coaching werkt — en dat weten we inmiddels ook wetenschappelijk
De effectiviteit van coaching is de afgelopen jaren uitgebreid onderzocht:
- Erik de Haan (Ashridge/VU) analyseerde meer dan honderd onderzoeken en vond dat coaching leidt tot betere zelfreflectie, sterkere relaties op het werk en hogere prestaties.
- Anthony Grant (University of Sydney) toont dat coaching stress vermindert en het gevoel van controle versterkt.
- Jonathan Passmore & David Peterson bevestigen dat coaching motivatie en productiviteit verhoogt.
- Bozer & Jones (2018) tonen aan dat de coach-cliënt-relatie de belangrijkste voorspeller is van duurzaam resultaat.

Prof. Wilmar Schaufeli (UU) plaatst coaching in de context van het Job Demands–Resources model: “Duurzame inzetbaarheid ontstaat wanneer job eisen (draaglast) en job hulpbronnen (energie, autonomie, steun, zingeving) in balans zijn.” Coaching ondersteunt precies dat evenwicht: helderheid, grenzen, herstelvermogen, en versterking van energiebronnen.

De bijdrage van Christiaan Vinkers: stress, herstel en nuance
Psychiater Christiaan Vinkers (Amsterdam UMC), stressonderzoeker, levert een cruciale bijdrage aan het debat over burn-out, stress en begeleiding.

1. Burn-out als diagnose is wetenschappelijk wankel
In recente publicaties, waaronder interviews in De Telegraaf, stelt Vinkers dat:
- Nederland een van de weinige landen is die burn-out als ziekte erkent;
- de diagnose “onmogelijk betrouwbaar vast te stellen is”;
- burn-out wetenschappelijk gezien geen eenduidige aandoening is, maar een vorm van ontregeling of uitputting die overlap heeft met andere stoornissen.
Deze nuance ondersteunt de stelling dat coaching — als niet-medische, preventieve interventie — juist een belangrijke rol speelt in het ondersteunen van mensen vóórdat ze in de GGZ terechtkomen.

2. Stress is geen ziekte — herstel is de sleutel
Vinkers zegt herhaaldelijk: “Stress is geen ziekte, maar een gezond aanpassingsmechanisme. Het probleem is niet stress, maar het ontbreken van herstel.” Coaching biedt precies dat: het helpt mensen spanningen herkennen, doseren, begrenzen en opnieuw betekenis geven aan hun situatie. Het ondersteunt wat Vinkers “psychologische veerkracht” noemt: het vermogen om flexibel om te gaan met tegenslag zonder vast te lopen.

3. Vrije markt → nood aan kwaliteit en herkenbaarheid
In De Telegraaf waarschuwt Vinkers ook: “Er is een grote vrije markt aan mensen die zeggen wat je tegen een burn-out kunt doen … en dan heb je ook nog een wildgroei aan coaches en zelfbenoemde burn-out-experts.”
Deze observatie onderbouwt precies waarom beroepsverenigingen zoals de VESB nodig zijn: duidelijke standaarden, transparantie, intervisie, supervisie, en een afgebakende rol. Het veld heeft geen minder coaching nodig, maar meer onderscheid en kwaliteit.

Coaching en GGZ: elk zijn domein
Wij benadrukken — zoals ook in onze reactie op het VRT-artikel (december 2024) — dat een heldere afbakening essentieel is:
- GGZ: diagnose en behandeling van psychische aandoeningen
- Coaching: preventie, stressmanagement, reflectie, gedragsverandering, persoonlijke ontwikkeling

Coaching vervangt de GGZ niet. Coaching ontlast en werkt complementair.

De maatschappelijke meerwaarde van coaching
Onderzoek van Schaufeli & Bakker (2020) toont dat werknemers die worden begeleid bij energiebronnen en herstel significant minder risico lopen op burn-out.
Coaching draagt bij aan:
- tijdige herkenning van stress en overbelasting
- duurzame inzetbaarheid
- sneller herstel na spanningsklachten
- minder ziekteverzuim
- betere werkrelaties en leiderschap
- preventie van uitval
Elke euro die wordt geïnvesteerd in goede coaching, betaalt zich terug.

Zelfregulering en ethiek
Dat er geen wettelijk kader bestaat, betekent niet dat coaching ongereguleerd is.
De VESB hanteert — net als EMCC, ICF en Nobco—:
- een ethische code
- een onafhankelijke klachtencommissie
- verplichte bijscholing
- intervisie & supervisie
- duidelijke grenzen tussen coaching en therapie

Zelfregulering vanuit het veld is een kracht.
Ze biedt wendbaarheid zonder bureaucratische ballast.

Van wantrouwen naar samenwerking
Framing zoals “wildgroei” of “boomknuffelcoaches” maakt het publiek wantrouwig en ontmoedigt mensen om tijdig steun te zoeken. Wij pleiten voor dialoog, niet voor polarisatie. Voor kwaliteitsversterking, niet stigmatisering.

Wij zijn een deel van de oplossing
- om psychologen te ontlasten zodat zij zich op complexe problematiek kunnen richten;
- om medewerkers sneller en verantwoord te re-integreren;
- om stress vroegtijdig te herkennen;
- om veerkracht en vitaliteit te versterken;
- om escalatie richting GGZ te helpen voorkomen;

Wij zijn de meer dan 500 leden van de VESB — coaches, artsen en psychologen — die elke dag bijdragen aan een veerkrachtiger samenleving. Laten we het debat voeren op basis van feiten en nuance, niet op basis van frames.